Sự thật về đường ăn kiêng: Không phải loại nào cũng lành mạnh

Không đường, ít calo, vị ngọt tự nhiên – đường ăn kiêng đang được ưa chuộng như “cứu cánh” cho sức khỏe. Thế nhưng, không phải loại nào cũng an toàn. Một số chất tạo ngọt có thể gây hại nếu dùng sai cách hoặc quá liều.

“Không đường” – liệu có thực sự tốt cho sức khỏe?

Trong hành trình ăn kiêng, kiểm soát đường huyết hay giảm cân, đường ăn kiêng (đường nhân tạo, đường thay thế) thường được xem là “vị cứu tinh” hoàn hảo. Chỉ cần ghi chú “zero calories”, “no sugar” hay “sugar-free”, người tiêu dùng lập tức an tâm bỏ sản phẩm vào giỏ hàng. Tuy nhiên, sự thật lại không ngọt ngào đến vậy. Nhiều loại đường ăn kiêng đang bị giới khoa học đặt dấu hỏi lớn về độ an toàn – đặc biệt khi sử dụng lâu dài.

Những “gương mặt thân quen” ẩn chứa rủi ro

🔹 Sucralose – từ phòng thí nghiệm đến bàn ăn

Sucralose (thường có trong các sản phẩm như Splenda, kẹo cao su, nước ngọt diet...) là một loại đường nhân tạo được cho là ngọt gấp 600 lần đường mía. Thế nhưng, nghiên cứu của Đại học Y Bắc Kinh (2024) trên chuột thí nghiệm chỉ ra: Sucralose có thể làm giảm nồng độ testosterone, ảnh hưởng đến chức năng sinh lý nam giới khi sử dụng dài ngày. Ngoài ra, một số bằng chứng cho thấy sucralose làm rối loạn hệ vi sinh đường ruột, gây tiêu chảy nhẹ hoặc đau bụng ở người nhạy cảm.

🔹 Aspartame – kẻ bị cảnh báo toàn cầu

Aspartame là chất tạo ngọt phổ biến trong hàng loạt nước ngọt không đường. Nhưng từ năm 2023, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã liệt Aspartame vào nhóm “có thể gây ung thư cho người”. Một số nghiên cứu còn ghi nhận nó liên quan tới các vấn đề thần kinh như đau nửa đầu, mất ngủ, rối loạn cảm xúc – đặc biệt với người sử dụng thường xuyên hoặc có cơ địa nhạy cảm.

Không phải “đường ăn kiêng” nào cũng tệ

Không phủ nhận vai trò hỗ trợ kiểm soát đường huyết, calo hay giúp bệnh nhân tiểu đường duy trì chế độ ăn lành mạnh. Nhưng quan trọng là: chọn đúng loại đường thay thế.

✅ Stevia – món quà từ thiên nhiên

Stevia được chiết xuất từ lá cây cỏ ngọt (Stevia rebaudiana), có vị ngọt gấp 200–300 lần đường nhưng không chứa calo và không làm tăng đường huyết. Đặc biệt, stevia còn có thể hỗ trợ giảm huyết áp nhẹ ở người cao tuổi. Tổ chức FDA (Mỹ) đã công nhận stevia là an toàn để sử dụng lâu dài.

✅ Erythritol – đường không calo không lên men

Là một loại polyol có tự nhiên trong trái cây lên men, erythritol có vị ngọt dễ chịu, không ảnh hưởng insulin, không gây sâu răng và thường không gây rối loạn tiêu hóa như các loại đường thay thế khác (như sorbitol, xylitol). Tuy nhiên, người dùng vẫn nên thử lượng nhỏ trước để theo dõi phản ứng cơ thể.

Cẩn trọng khi mua hàng “sugar-free”!

Ngày nay, cụm từ “sugar-free” (không đường) hay “diet” được dán nhãn khắp nơi: từ nước ngọt, bánh kẹo, sữa hạt, đến thậm chí là mứt trái cây, yaourt, kẹo cao su, thuốc ho... Nhưng sugar-free không đồng nghĩa với “healthy” (lành mạnh). Rất nhiều sản phẩm sử dụng sucralose, aspartame, acesulfame K hoặc cyclamate – các chất tạo ngọt giá rẻ nhưng tiềm ẩn rủi ro nếu dùng thường xuyên.

Đặc biệt cảnh báo cho:

Trẻ nhỏ (dễ tổn thương thần kinh, rối loạn tiêu hóa)

Phụ nữ mang thai

Người mắc các bệnh về gan, thận hoặc rối loạn chuyển hóa

Kết luận: Ăn kiêng thông minh, đừng mù quáng

Đường ăn kiêng không phải kẻ thù – nhưng cũng không phải “bùa hộ mệnh”. Chúng ta cần học cách đọc nhãn thực phẩm, hiểu rõ bản chất từng loại đường thay thế và chọn lựa dựa trên mức độ an toàn, nguồn gốc rõ ràng và nhu cầu sức khỏe cá nhân.

Lời khuyên từ chuyên gia dinh dưỡng:

Giảm dần độ ngọt tự nhiên trong chế độ ăn (tập ăn nhạt hơn)

Ưu tiên đường từ trái cây nguyên chất, mật ong rừng, stevia tự nhiên

Đừng lệ thuộc đường ăn kiêng – vì bản chất ăn ngọt nhiều vẫn là “nghiện” vị giác

PV (T/h)