Đây là lễ hội độc đáo được tổ chức 4 năm 1 lần tại làng Vân (Vân Hà, Việt Yên, Bắc Giang).
Trước khi diễn ra hội, các thanh niên này phải ăn chay, kiêng rượu, tỏi, hành và kiêng quan hệ nam nữ trước đó 3 ngày để thân thể được trong sạch. Thanh niên đóng khố cởi trần và tiến hành các nghi lễ xin thánh Tam Giang mở hội và thi đấu.
6 thanh niên khỏe mạnh tham gia gọi là quân cầu, chia làm 2 giáp trên và dưới, mỗi giáp 8 người. Tất cả đóng khố, cởi trần. Trước khi ra vật cầu họ làm lễ ở sân đền, uống rượu và ăn hoa quả để tăng dũng khí.
Quả cầu làm bằng gỗ lim, đường kính 35 cm, nặng khoảng 20 kg tượng trưng cho mặt trời, còn lỗ cầu tượng trưng cho âm; âm dương hòa hợp giúp mọi người làm ăn phát đạt, vạn sự bình an.
Trước khi bắt đầu trận đấu, hai giáp cử những chàng trai khỏe nhất ra ràng, xe đai đấu vật giữa sân bùn nhão.
Mặc dù quyết liệt là vậy nhưng để đúng nghĩa đây là trò chơi mang tính cầu mùa, cầu hòa thuận nên Ban Tổ chức đã quán triệt các "quân cầu" không được xích mích, va chạm thái quá. Đồng thời, các khán giả cũng là cổ động viên của cả hai giáp, bất kì giáp nào chiến thắng cũng là niềm vui chung của cả làng. (Ảnh Nguyễn Quang)
Các thanh niên sẽ dùng mọi cách để cướp được cầu và tấn công đối thủ để ghi điểm. (Ảnh Nguyễn Quang)
Người giành được quả cầu là giành được năng lượng mặt trời, giành được vận may về cho dân làng. (Ảnh Nguyễn Quang)
Một hình ảnh đẹp mắt tại lễ hội. PV (T/h)